Օրթոպեդիկ ստոմատոլոգիան զբաղվում է ատամնածնոտային համակարգի ամբողջականության խախտման ախտորոշմամբ, բուժմամբ և պրոթեզավորմամբ: Յուրաքանչյուր հաճախորդին մոտեցումն անհատական է` կախված բերանի խոռոչի, ծնոտի և մի շարք այլ գործոններից: Ատամների պրոթեզավորումը կատարվում է խիստ անհատական կարգով, հաշվի առնելով կլինիկական պատկերը և պացիենտի նախասիրությունները: Հիմնական խնդիրը ծամողական գործառույթի լիակատար վերականգնումն է: Սակայն կարևոր է ոչ միայն վերականգնել ատամնաշարի ամբողջականությունը, այլև վերադարձնել հմայիչ ժպիտը: Ժամանակակից օրթոպեդիայում կիրառվում են օրգանիզմի հետ կենսահամատեղելի նյութեր, որոնց որակն անընդհատ կատարելագործվում է և դրանք հնարավորություն են տալիս արհեստական ատամներին բնական տեսք հաղորդել, ինչպես նաև, պացիենտին առավելագույն հարմարավետություն ապահովել: Ստոմատոլոգիայում պրոթեզավորումն այսօր զարգացման բարձր մակարդակի վրա է, ատամնաշարի վերականգնման նպատակով հաջողությամբ կիրառվում են բազմաթիվ մեթոդներ, որոնցից են շարժական և անշարժ պրոթեզավորումները, ինչպես նաև պրոթեզավորում իմպլանտների վրա:

3 ԴԵՆՏ 3ստոմատոլոգիական կենտրոնում կիրառվող 3Shape Trios ներբերանային սկաների և <ԿԱՐԵՆ> ատամնատեխնիկական լաբորատորիայում կիրառվող imes-icore ընկերության Coritec 550i CAD/CAM ֆրեզավորման համակարգի շնորհիվ օթոպեդիկ ստոմատոլոգիան Հայաստանում արդեն թվայնացված է:

Կերամիկական վինիրների առանձին տեսակն են հանդիսանում լյումինիրները: Լյումինիրները գերբարակ շերտեր են, որոնք պատրաստված են շատ ամուր կերամիկայից: Նման կոսմետիկական երեսպատիչները 0,2-0,3 մմ հաստություն ունեն: Կոսմետիկական երեսպատիչների այս տեսակը բավական լայն պահանջարկ ունի չնայած թանկարժեքությանը: Դա պայմանավորված է և էսթետիկ լավագույն արդյունքով, և երկարատևությամբ:

Լյումինիրների տարբերակիչ առաձնահատկությունն այն է, որ դրանք հնարավոր է ամրացնել ցանկացած մակերեսի, լինի այն պլոմբ, ատամնապսակ, կամ էլ դենտին: Ամրացնող նյութերը և լյումինիրները մեկ միասնական համակարգ են, որը ապահովում է լյումինիրների հուսալիությունը և երկարատևությունը: Յուրաքանչյուր լյումինիրի ներսի մակերեսը ծակծկեն կառուցվածք ունի, որի շնորհիվ էլ այն շատ ամուր է կպնում ատամի էմալին: Եվ արդյունքում երեսպատիչն ու ատամը մեկ ամբողջություն են կազմում: Միևնույն ժամանակ, եթե անհրաժեշտ է, երեսպատիչը հնարավոր է ատամից հեռացնել առանց ատամը վնասելու, հատուկ գործիքի օգնությամբ, որը ևս այս մեթոդի առավելություններից է:

Ցիրկոնիումի օքսիդի հիմքի վրա պատրաստվող կերամիկական պսակները ժամանակակից պրոթեզավորման վերջին խոսքն են: Դրանք բացարձակ անվնաս են օրգանիզմի համար, արտակարգ ամուր են: Այսպիսի պսակները պատրաստվում են առանց մետաղի օգտագործման, ամբողջությամբ ֆարֆորից:

Ատամների անշարժ պրոթեզավորման ամենատարածված ձևը մետաղակերամիկական պսակներն ու կամուրջներն են: Դա բացատրվում է գեղեցկության և ամրության հիանալի համադրությամբ: Դրանք բավարարում են բժշկի և պացիենտի գրեթե բոլոր պահանջները: Մետաղակերամիկական պսակները կիրառվում են այն դեպքերում, երբ ատամի քայքայման աստիճանն այնքան մեծ է, որ ատամի ամբողջականության և ամրության վերականգնումը հնարավոր չէ առանց պրոթեզավորման, իսկ մետաղակերամիկական կամրջաձև պրոթեզները կիրառվում են մեկ կամ ավելի բացակայող ատամների առկայության դեպքերում: Շարժական պրոթեզները լինում են լրիվ և մասնակի:

Լրիվ շարժական պրոթեզներըթիթեղյա պրոթեզներն են՝ կոշտ և կիսափափուկ, իսկ մասնակի շարժական պրոթեզներըթիթեղյա պրոթեզներն են՝ կոշտ, ճկվող և բյուգելային պրոթեզները: Այս պրոթեզները հանդիսանում են մասնակի շարժական պրոթեզների տարատեսակ: Դրանք իրենցից ներկայացնում են հարմարավետ, ամուր և երկարակյաց կոնստրուկցիա, որն օժտված է մի շարք առավելություններով:

Բյուգելային պրոթեզների համար անհրաժեշտ են մի քանի առողջ և ամուր ատամներ, որոնք հանդիսանում են հենակետ բյուգելային պրոթեզի հենքի ամրացման համար: Դրանք կարող են լինել կերամիկական, ամբողջաձույլ, ինչպես նաև առողջ բնական ատամներ: Բյուգելային պրոթեզները, ի տարբերություն լրիվ շարժական պրոթեզների, ունեն մի շարք առավելություններ`

Այս պրոթեզները պատրաստվում են կիսաթափանցիկ նեյլոնից, էլաստիկ են, ինչի շնորհիվ հնարավորություն ունեն նմանակել բերանի խոռոչի լորձաթաղանթը: Համեմատած այլ նյութերից պատրաստված պրոթեզների հետ, նեյլոնից պատրաստված պրոթեզներն օժտված են մի շարք առավելություններով, որոնք են`

Ի հաշիվ մեծ ամրության կարողանում են դիմակայել պրոթեզի վրա ազդող զգալի ծանրաբեռնվածություններին:

Կիրառվում են այն դեպքերում, երբ ատամնաշարի դեֆեկտը հնարավոր չէ վերականգնել կամրջաձև պրոթեզներով: Հիմնականում կիրառվում է ծամող ատամների բացակայության ժամանակ:

Կլամերները մետաղական կեռիկներ են, որոնցով պրոթեզը ամրանում է հենակետային ատամներին, ինչով ապահովվում է ծամողական ծանրաբեռնվածության հավասարաչափ տարածումը ատամի հյուսվածքների վրա: Բյուգելային պրոթեզավորման համար հենակետային ատամների հղկումն անհրաժեշտ չէ: Այս պրոթեզները շատ ամուր են և շատ երկարակյաց: Կլամերներից բացի կիրառվում են նաև աթաչմեններ` միկրոփականներ, որոնց օգնությամբ պրոթեզը ֆիքսվում է հենակետային ատամներին: Միկրոփականները տեղադրվում են հենակետային ատամի շապիկին: Առողջ ատամներն ու գեղեցիկ ժպիտը մարդու արտաքինի ներդաշնակության կարևոր բաղկացուցիչ մասերն են: Գեղեցկությունը, ներքին ազատությունը և հրապուրիչ ժպիտը հաջողակ մարդու համար պարտադիր պայման են: Եթե ատամների ինչ-ինչ հիվանդություններ մարդուն զրկել են անթերի ժպիտ ունենալու հնարավորությունից, այստեղ օգնության է հասնում էսթետիկ ստոմատոլոգիան: Ժամանակակից ստոմատոլոգիան, բուժման հիմնական մեթոդների հետ մեկտեղ, յուրացրել և լայնորեն կիրառում է միկրոպրոթեզավորման մեթոդները, որոնց թվին են պատկանում վինիրների տեղադրումը:

Վինիրները ըստ պատրաստման նյութերի բաժանվում են երկու տեսակի ` կերամիկական և կոմպոզիտային:

1.Կոմպոզիտային վինիրները կարելի է ամրացնել երկու եղանակով. լաբորատոր մեթոդով (անուղղակի եղանակ), կամ էլ վինիրի շերտը տեղում հատուկ սոսնձով ամրացնելով պացիենտի ատամին (ուղղակի եղանակ): Այս եղանակը կիրառվում է, երբ անհրաժեշտ է վերականգնել մեկ-երկու ատամ, բժիշկ-ստոմատոլոգն այն ամրացնում է մեկ այցի ժամանակ և այն պացիենտին ծառայում է մինչև հինգ տարի: Իսկ լաբորատոր մեթոդն առավել լավ արդյունք է ապահովում և ավելի երկար է ծառայում:

2.Կերամիկական վինիրները պատրաստվում են բացառապես լաբորատոր մեթոդով: Ի տարբերություն կոմպոզիտայինի, կերամիկական վինիրները հնարավորություն են տալիս ավելի շատ ատամներ վերականգնել, ավելի ամուր են, երկարատև և երանգը չեն փոխում: